Ο Θρακικός χώρος με την πλούσια ιστορία του από αρχαιοτάτων
ετών, αποτελούσε πάντοτε το σταυροδρόμι των λαών Ανατολής και Δύσης. Από εδώ
πέρασαν και οι Πέρσες και oι
Φράγκοι και οι Σλάβοι και οι Οθωμανοί και τόσοι άλλοι.
Όπως όλος ο Ελληνισμός μετά την πτώση του Βυζαντίου έτσι και
η Θράκη υπέστη τα πάνδεινα της υποδούλωσης, βασανισμούς, καταπιέσεις,
ταπεινώσεις και όλα όσα συγκαταλέγονται στα ιστορικά γενόμενα της 400χρονης
σκλαβιάς του ελληνικού έθνους (600χρονης για τη Θράκη) και συμμετείχε ενεργά
και έμπρακτα στους αγώνες για την ελευθερία με πολλούς οπλαρχηγούς και
αγωνιστές. Οι θυσίες των Θρακιωτών και η προσφορά τους στο βωμό της ελευθερίας
είναι καταγραμμένες στην ιστορία του ελληνικού έθνους χωρίς αμφισβήτηση.
Σημαντικά γεγονότα
Η Θράκη και η πόλη της Αλεξανδρούπολης όπως και της
Κομοτηνής απελευθερώθηκαν την 14/5/1920, 99 χρόνια μετά την Ελληνική επανάσταση
του 1821.
Η Θράκη υποδουλώθηκε στους Οθωμανούς το 1360, ενώ την
ταφόπλακα της σκλαβιάς, σφράγισε η πτώση της τελευταίας ελεύθερης κοιτίδας, της
άλλοτε μεγάλης Βυζαντινής αυτοκρατορίας, η πτώση του τελευταίου Θρακικού
κομματιού, αυτού της Κωνσταντινούπολης. Μετά την πτώση της Θράκης, το
Διδυμότειχο η 2η πόλη του Βυζαντίου με τα ισχυρότερα διπλά τείχη ορίστηκε ως η
πρωτεύουσα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, έως την πτώση της Κωνσταντινούπολης.
Μετά όμως απο λίγο καιρό την θέση του Διδυμοτείχου πήρε η Ανδριανούπολη, που
μετονομάστηκε σε Edirne.
Η πρώτη όμως απελευθέρωση της Θράκης ήρθε στις 12/5/1913, όταν οι
Βούλγαροι, κατά την αποχώρηση τους, έβαλαν φωτιά στις αποθήκες της Αλεξανδρούπολης, που τότε λεγότανε Δεδέαγατς (πόλη του γέροντα ή πόλη του ερημίτη) και η
φωτιά επεκτάθηκε σε όλη την μικρή πόλη. Τότε κατέφθασε το πλοίο του Ελληνικού
πολεμικού στόλου "Ιέραξ", που ήτανε ανιχνευτικό για να βοηθήσει στην κατάσβεση
της φωτιάς.
Η πόλη του Δεδέαγατς ήτανε πολύ μικρή, αλλά πόλη
εμπορίου και προξενείων. καθώς από αυτήν. εκτός από το λιμάνι, περνούσε και ο
σιδηρόδρομος με το οριαν εξπρές να κάνει στάση στην πόλη στον δρόμο για
Κωνσταντινούπολη.
Το 1871 αποφασίζεται με την στήριξη της Οθωμανικής
αυτοκρατορίας να περάσει ο σιδηρόδρομος από την μικρή πόλη και να συνδεθεί με
την Θεσσαλονίκη και την Κωνσταντινούπολη. Τότε άρχισαν να έρχονται στην πόλη,
Έλληνες, Εβραίοι, Φράγκοι, Γάλλοι, Ρώσοι, Βούλγαροι και πολλοί άλλοι, ενώ η
πόλη γίνεται κέντρο εμπορίου.
Κατά τον Ρώσο-Τουρκικό πόλεμο και το 1878 η πόλη δίνεται
στην Ρωσία, με την συνθήκη του Αγ. Στεφάνου. Οι νέοι κηδεμόνες έχουν άλλη
αντίληψη. Αρχίζουν να ανακαινίζουν τα κτήρια, να φτιάχνουν ένα σύγχρονο
ρυμοτομικό σχέδιο, πρωτοποριακό για την εποχή, με μεγάλους δρόμους, πλατείες,
άλση, αλλά και με την ευθυγράμμιση προς την θάλασσα όλων των δρόμων. Να
φτιάχνουν καινούργια κτήρια και η πόλη να αναπτύσσεται. Στο ρυμοτομικό σχέδιο
που αναπτύχθηκε και διατηρήθηκε ευτυχώς, οφείλεται και η καλή ρυμοτομία της
πόλης.
Επίσης χτίζεται και ο φάρος που έμελε να είναι και μέχρι
σήμερα ο υψηλότερος των Βαλκανίων και φυσικά γίνεται και σύμβολο της πόλης.
Στην μικρή πόλη με το όνομα Δεδέαγατς υπάρχουν 8 προξενεία.
Η βίαιη προσάρτηση στους Βούλγαρους δεν πτοεί την πόλη, που
αναπτύσσεται στο ρυμοτομικό σχέδιο των Ρώσων και φυσικά πολλά κτήρια και
καταστήματα χτίζονται, όπως και σχολεία και νοσοκομείο.
Έτσι το 1912 έχουμε στην πόλη ως πρόξενο τον Ίωννα Δραγούμη
μια ξεχωριστή προσωπικότητα της εποχής.
Το 1912 η πόλη καταλαμβάνεται από τους Βούλγαρους και
παραχωρείται επίσημα το 1913 στους Βούλγαρους με την συνθήκη του Βουκουρεστίου.
Η εγκατάλειψη του Δεδέαγατς (μετέπειτα Αλεξανδρούπολης) από το Ελληνικό
στοιχείο είναι εμφανής αφού οι Βούλγαροι καταστρέφουν ό,τι βρίσκουν μπροστά τους όπως
σχολεία, αρχεία, μνημεία, ενώ βάζουν φωτιά στις αποθήκες του λιμανιού, που επεκτείνεται μέχρι την πόλη από τους ανέμους. Οι ναυτικοί παρομοίαζαν την
φωτιά που φαινότανε από μακριά σαν την φωτιά που κατέκαιγε την Ρώμη, όταν ο
Νέρωνας την πυρπόλησε.
Τότε έσπευσαν τα Ελληνικά πολεμικά πλοία προς βοήθεια και
είχαμε την πρώτη απελευθέρωση, που κράτησε λίγο αφού η πόλη ξαναδόθηκε στους
Βούλγαρους.
Μετά τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο με την συνθήκη του Νεϊγύ, το
1919 πανηγυρίζεται η ένωση της Θράκης με την υπόλοιπη Ελλάδα, αν και την
διοίκηση αναλαμβάνει διασυμμαχική κυβέρνηση με διοικητή τον Χαρίσιο Βαμβακά,
προσωπικό φίλο του Ε. Βενιζέλου που κατορθώνει με ένα πρωτοποριακό σχέδιο την
ενσωμάτωσή της με την Ελλάδα. Και φτάνει η 14/5/1920, που 9η Μεραρχία Σερρών
αποβιβάζεται στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης με διοικητή τον Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη, υποστέλλεται η Γαλλική σημαία και υψώνεται η Ελληνική. Η πόλη και
με την συνθήκη της Λωζάννης κατοχυρώνεται στην Ελλάδα και έτσι επέρχεται η
πολυπόθητη ελευθερία.
Τελετή κατά την είσοδο της Μεραρχίας Ξάνθης στις Σαράντα
Εκκλησιές στις 14 Ιουλίου 1920
Στην πόλη όμως γράφεται και μια άλλη μεγάλη ιστορία που
αποτελεί μοναδικότητα στην ιστορία του προσκοπισμού, αφού πρόσκοποι της πόλης
μια μέρα πριν την απόβαση και με τον φόβο να πιαστούν ανέστειλαν στην παραλία
την Ελληνική σημαία.
Και το πρώτο όνομα αυτής Νεάπολη, που κράτησε λίγο για να
γίνει Αλεξανδρούπολη, προς τιμήν του Βασιλέως Αλεξάνδρου, που πέρασε από την
πόλη κατά τη απελευθέρωση της.
Κατά την Μικρασιατική καταστροφή υποδέχεται πλήθος
προσφύγων, αλλά και Θρακιωτών που εκδιώχτηκαν από την Αν. Θράκη, χωρίς αιτία
και φυσικά ενώ ήμασταν οι νικητές του πολέμου υποχρεωθήκαμε από τους συμμάχους
να εκκενώσουμε την Αν. Θράκη από τους Έλληνες και να παραδώσουμε αυτήν στην
Τουρκική κυριαρχία καθορίζοντας τα σημερινά σύνορα της Ελλάδος στον ποταμό
Έβρο.
Κατά τους αγώνες για την ελευθερία της Ελλάδος, πλήθος
Θρακιωτών έδωσαν το παρόν, αλλά η γειτνίαση με την Κωνσταντινούπολη και το
πεδινό της μορφολογίας του εδάφους της κατέπνιξαν τις επαναστάσεις αυτές στο
αίμα.
Η Ελληνική επανάσταση του 1821 δεν θα υπήρχε αν δεν θα
υπήρχε η Φιλική εταιρεία που ιδρύθηκε από τους Εμ. Ξάνθο, Νικ, Σκουφά, Αθ.
Τσακάλοφ, αλλά και τον Θρακιώτη Αντώνη Κομιζόπουλο από την Φιλιππούπολη της
Θράκης, σήμερα στην Βόρεια Θράκη, στην εδαφική επικράτεια της Βουλγαρίας.
Και μην ξεχνάμε τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’ που αρνήθηκε
να αποκηρύξει την επανάσταση και απαγχονίστηκε από τους Τούρκους ενώ το πτώμα
του συλλήθηκε από τους Τούρκους που το διαπόμπευσαν.
Επίσης ας μην ξεχνάμε ότι λέγοντας Θράκη εννοούμε την γεωγραφική
περιοχή από τον Δούναβη, έως τον Νέστο ποταμό και τέλος έως και την
Κωνσταντινούπολη, με πολλές πόλεις, σήμερα ακόμα, σε άλλα χέρια.
Οι ιστορικοί της εποχής διασώζουν 31 ονόματα Θρακών που
συμμετείχαν ενεργά στην Φιλική εταιρεία και ένας εξ αυτών ο δήμαρχος της
Οδησσού ο Γρηγόρης Μαρασλής από την Φιλιππούπολη.
Εκτός αυτού μεγάλος ήταν και ο ρόλος των Φαναριωτών της
Κωνσταντινούπολης της Αν. Θράκης, στην μεγάλη του γένους Επανάσταση.
Κατά τους διωγμούς της Κωνσταντινούπολης τα αδέρφια Σταμάτης
και Αλέξανδρος Κουμπάρης φυγάδευσαν με τα πλοία τους πολλούς Έλληνες της
Κωνσταντινούπολης.
Ο Χατζηαντώνης με την γυναίκα του την Δόμνα Βυζβύζη, με
καταγωγή από την Αίνο, το μεγαλύτερο βυζαντινό λιμάνι απέναντι από την
Αλεξανδρούπολη, σήμερα στην Τουρκική επικράτεια, έδωσαν τα πλοία τους για τον
αγώνα της επανάστασης. Και μάλιστα, ενώ σε μια ναυμαχία ο Χατζηαντώνης
σκοτώνεται, η καπετάνισσα παίρνει το τιμόνι και με τις διαταγές της κερδίζει την
ναυμαχία. Το πλοίο τους λεγόταν Καλομοίρα.
Στην Σωζόπολη της Βόρειας Θράκης στις 17/4/1821 ο
Μητροπολίτης Παϊσιος Πρίκαλος κήρυξε ένοπλη εξέγερση ευλογώντας τους
επαναστάτες. Πολλά Οθωμανικά στρατεύματα κατέφθασαν και έπνιξαν την επανάσταση
στο αίμα στις 25/4/1821, ενώ ο Μητροπολίτης και οι επαναστάτες κρεμάστηκαν στην
πλατεία.
Στα Λάβαρα του Έβρου 300 επαναστάτες διέλυσαν ένα Τουρκικό
ασκέρι στην θέση Κουρί. Μέχρι και σήμερα ανευρίσκονται οστά Τούρκων και
σπασμένα γιαταγάνια και καρυοφύλλια. Για σημαία είχαν μια γαλάζια σημαία με
μαύρο σταυρό, εξ ου και η ονομασία του χωριού Λάβαρα, ενώ στην θέση ανεγέρθηκε
ναός στο όνομα του Αγ. Αθανασίου την μέρα που έγινε το γεγονός, στις 2/5/1821.
Ακολούθησε διωγμός και πλήθος Μητροπολιτών και Θρακιωτών
απαγχονίστηκαν και βασανίστηκαν. Ο Μητροπολίτης Ανδριανουπόλεως πρώην
πατριάρχης Κύριλλος ο ΣΤ, δεν αποδέχτηκε να αποκηρύξει την επανάσταση και μαζί
με άλλους 32 προύχοντες της περιοχής βασανίστηκε και κρεμάστηκε από το παράθυρο
της Μητρόπολης. Ο θρύλος λέει ότι τρεις φορές κόπηκε το σχοινί του βρόγχου
μέχρι να τον κρεμάσουν. Οι υπόλοιποι σφαγιάστηκαν έξω από τα σπίτια τους, ενώ τα
πτώματα τους πετάχτηκαν στον Έβρο ποταμό.
Άλλοι μάρτυρες είναι οι 5 νεομάρτυρες από την Σαμοθράκη που
σφαγιάστηκαν, μάλιστα ένας τους τεμαχίστηκε ζωντανός, όταν δεν αποδέχτηκαν να
αποκηρύξουν την επανάσταση και να απαρνηθούν την πίστη τους, ενώ ο Σουλτάνους
τους έδινε μυθικά πλούτη. Ο τόπος μαρτυρίου είναι έξω από την Μάκρη Αλεξανδρούπολης,
σε ένα μικρό παρεκκλήσι.
Δυστυχώς το αίμα των Θρακιωτών ήταν πολύ μέχρι να έρθει η
μέρα της απελευθέρωσης, που όμως δεν έδωσε στον τόπο μεγάλη πνοή, αφού πάντα το
Αθηνοκεντρικό και αδηφάγο κράτος θεωρούσε τον τόπο, τόπο εξορίας για πολλά
χρόνια …και όμως ήταν τόπος μαρτυρίου για πολλούς Θράκες, που έδωσαν την ζωή
τους για την μεγάλη ιδέα της ελεύθερης Ελλάδος. Σήμερα πολλά ιστορικά κομμάτια
της Θράκης είναι σε ξένες κατοχές, αλλά υπάρχουν τα μνημεία να μαρτυρούν την
μοναδικότητα και την Ελληνικότητα της.
ΠΗΓΗ: ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
